Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế là thành viên của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh, là tổ chức chính trị – xã hội với bề dày hơn 20 năm xây dựng và phát triển, với chức năng là tập hợp rộng rãi đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ phục vụ phát triển kinh tế – xã hội tỉnh nhà.
Đến nay, hệ thống Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế có 38 hội thành viên, 8 trung tâm trực thuộc, 2 câu lạc bộ và một nhóm tư vấn, phản biện xã hội về môi trường có trên 20.000 hội viên. Liên hiệp hội đã tập hợp được các nhà khoa học thuộc nhiều lĩnh vực khoa học và công nghệ (KH&CN) chuyên sâu, có quá trình công tác lâu năm và tầm nhìn rộng để nghiên cứu, đóng góp ý kiến đánh giá, phản biện và giám định xã hội về những khía cạnh khác nhau của các chủ trương, chính sách, dự án phát triển kinh tế – xã hội và công trình trọng điểm của tỉnh.
Tư vấn, phản biện và giám định xã hội (TV, PB & GĐXH) đã được Liên hiệp hội xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng của hệ thống Liên hiệp hội tỉnh. Điều này đã được xác định rõ trong các văn kiện của Đảng và các Chỉ thị, Quyết định của Chính phủ và của tỉnh, như Quyết định số14/2014/QĐ-TTg về tư vấn phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp các Hội Khoa hoc và Kỹ thuật Việt Nam; Quyết định số 700/QĐ-UB ngày 16/3/2004 của UBND tỉnh về việc quy định hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế…Thời gian qua, hoạt động TV, PB& GĐXH được Liên hiệp hội tỉnh chú trọng, đã cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn giúp tỉnh có cơ sở định hướng, đề ra chiến lược phát triển kinh tế – xã hội phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương. Ngoài việc tham mưu để UBND tỉnh ban hành các chủ trương, chính sách, tập hợp chuyên gia, bồi dưỡng, nâng cao kỹ năng TV, PB & GĐXH, Liên hiệp hội luôn sẵn sàng tham gia hoạt động TV, PB & GĐXH để hiến kế cho các vấn đề quan trọng.
Hội thảo phát triển bền vững vùng cửa sông Ô Lâu
Hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp hội và các hội thành viên có bước tiến tích cực. Trong vài năm trở lại đây, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế đã tổ chức phản biện 10 đồ án quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội trên địa bàn tỉnh và tham gia hội đồng thẩm định hàng chục đề tài, dự án khoa học và hàng trăm báo cáo đánh giá tác động môi trường. Các báo cáo phản biện và thẩm định của Liên hiệp hội đã được các cơ quan chủ quản và chủ đề án, dự án đánh giá cao. Ngoài ra, hoạt động tư vấn, phản biện chuyên ngành của hội thành viên đã phát huy vai trò, cụ thể như Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị, Hội Khoa học Lịch sử… đã tham gia tư vấn và thẩm định nhiều đề án, dự án như: Quy hoạch, bảo tồn phát huy giá trị tổng thể Văn Thánh, Võ Thánh; dự án tu bổ hệ thống kinh thành Huế; Kế hoạch xây dựng Thừa Thiên Huế xứng tầm là trung tâm văn hóa, du lịch đặc sắc…
Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế và các trung tâm khoa học và công nghệ trực thuộc cũng đã thực hiện nhiều nghiên cứu tư vấn xây dựng dự án, đánh giá tác động của các dự án do các tổ chức quốc tế tài trợ trên địa bàn tỉnh và trong nước được các tổ chức này đánh giá cao.
Nhóm chuyên gia đánh giá tác động môi trường, xã hội (SEIA) mặc dù mới thành lập nhưng đã thực hiện đánh giá tác động môi trường, xã hội của thủy điện Bình Điền với những nhận định khá sâu sát, khoa học. Hiện nay, nhóm đang thực hiện đánh giá tác động môi trường, xã hội của công trình Thủy điện A Lưới và một số công trình thủy điện tại miền Trung.
Đáng ghi nhận là trong năm 2011-2012, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế đã tiến hành phản biện có chất lượng, được các cơ quan liên quan đánh giá cao bốn đồ án quy hoạch. Đó là “Quy hoạch điều chỉnh xây dựng vùng tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2030, định hướng đến năm 2050”, “Quy hoạch cát, sỏi xây dựng trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2020, định hướng đến năm 2030” và “Quy hoạch chi tiết khu du lịch dịch vụ cao cấp Cồn Hến”, “Quy hoạch phát triển trạm thu phát sóng thông tin di động tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2020”.
Nhìn chung, hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của đội ngũ trí thức KH&CN Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế trong thời gian qua đã từng bước khẳng định vai trò, vị trí của mình, đã tập hợp các chuyên gia đóng góp được nhiều ý kiến tư vấn cho tỉnh trên nhiều lĩnh vực.
Sở dĩ đạt được một số kết quả trên là do có cơ sở pháp lý của hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội, xây dựng tổ chức Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế ngày càng hoàn thiện và vững mạnh cũng như nhận thức của xã hội và cố gắng nổ lực của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế, đội ngũ trí thức, cụ thể:
Cơ sở pháp lý về hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật được bổ sung, hoàn thiện kịp thời. Thể hiện rõ, ngày14/02/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 14/2014/QĐ-TTg để thay thế Quyết định số 22/2002/QĐ-TTg ngày 30 tháng 01 năm 2002 của Thủ tướng Chính phủ về hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam và các tỉnh, thành phố, Quyết định 700/QĐ-UBND ngày 10/03/2004 của UBND tỉnh Thừa Thiên Huế về việc ban hành quy định hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp các Hội Khoa học kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế; đặc biệt chỉ thị số: 42/CT/TW ngày 16/4/2010 của Bộ chính trị về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Liên hiệp các Hội Khoa học kỹ thuật Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Về tổ chức, Song song với nhiệm vụ cũng cố, hoàn thiện tổ chức, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế đã thực hiện khá tốt việc tập hợp, đoàn kết và phát triển trí tuệ của đội ngũ trí thức KH&CN trên địa bàn; bảo vệ quyền lợi hợp pháp của hội thành viên và hội viên của các hội thành viên, góp phần xây dựng và phát triển kinh tế – xã hội tỉnh nhà.
Nhận thức của đội ngũ trí thức, lãnh đạo địa phương và cơ quan hữu quan địa phương về tầm quan trọng của công tác tư vấn vấn, phản biện và giám định xã hội. Thông qua việc cung cấp cho các tổ chức và cơ quan có chương trình dự án, đề án quan trọng các luận cứ khoa học mang tính độc lập, khách quan, trung thực khi đề xuất, xây dựng, thẩm định, quyết định phê duyệt và triển khai thực hiện dự án đạt kết quả và hiệu quả cao, tránh được sai sót gây lãng phí tốn kém đầu tư công quỹ của nhà nước và nhân dân để thể hiện trách nhiệm của mình, từ đó nâng cao vị thế của đội ngũ trí thức trong hoạt động xã hội. Chính quyền địa phương cũng đã xác định được tầm quan trọng của đội ngũ trí thức đối với phát triển kinh tế xã hội quê hương.
Về thực hiện, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế đã xây dựng quy trình tư vấn, phản biện và giám định xã hội chặt chẽ thể hiện tính khách quan, độc lập và khoa học.
Tuy nhiên, để tiếp tục phát huy tiềm năng của đội ngũ trí thức khoa học và cộng nghệ phục vụ phát triển kinh tế – xã hội tỉnh nhà, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế cần phối hợp chặc chẽ với MTTQVN tỉnh chủ động đề xuất tham mưu cho Tỉnh ủy, Hội đồng Nhân dân, Ủy ban Nhân dân những vấn đề quan trong về chủ trương chính sách phát triển quê hương, trước hết là những vấn đề liên quan đến KH&CN, giáo dục và đào tạo, chính sách đối với trí thức; phối hợp triển khai sâu rộng Quyết định số 217-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ chính trị về việc ban hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị – xã hội.
Huy động đông đảo các nhà khoa học chuyên ngành tham gia tích cực trong hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội các quy hoạch, kế hoạch phát triển tại địa phương. Tham mưu cho UBND tỉnh sửa đổi bổ sung quyết định số: 700/QĐ-UBND ngày 16 tháng 3 năm 2004 của UBND tỉnh về hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế theo hướng thể chế hóa quy định phải có phản biện khoa học và xã hội đối với các chương trình, dự án quan trọng do UBND tỉnh quyết định đầu tư.
Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế mong muốn tiếp tục nhận được sự tin tưởng, quan tâm, giúp đỡ của lãnh đạo tỉnh, các sở, banh, ngành, địa phương, để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận và đơn vị thành viên có hiệu quả hơn, đặc biệt tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội trên địa bàn tỉnh trong thời gian đến.
GS.TS. Trần Hữu Dàng, ThS. Hồ Thành