Vào thời điểm tháng 9, 10 và 11 kiến ba khoang xuất hiện ồ ạt. Số lượng bệnh nhân do trúng độc loại côn trùng này tăng lên nhanh chóng. Để hiểu rõ hơn các bạn có thể tham khảo bài viết dưới đây trong việc phát hiện, điều trị và dự phòng kiến ba khoang.

Nên thay đèn huỳnh quang bằng đèn có ánh sáng màu vàng, vì kiến ba khoang rất thích ánh sáng đèn huỳnh quang

Đặc điểm lâm sàng bị viêm da do kiến ba khoang đốt

Viêm da thường xuất hiện ở vùng hở như mặt, cổ, ngực, vai, gáy, tay.

Tổn thương cơ bản có dạng dát đỏ, thành vệt, thành đám, theo chiều tay quệt, nền hơi cộm, trên có mụn nước hoặc mụn mủ nhỏ li ti ở giữa, có vùng hơi lõm màu vàng nâu, hình tròn hoặc bầu dục.

Thương tổn tiếp tục xuất hiện dù không còn sự hiện diện của kiến ba khoang nếu trẻ ngứa gãi quệt ra vùng da lành, đặc biệt là các vùng nếp gấp.

Bệnh nhi bị kiến ba khoang đốt sẽ có cảm giác rát bỏng tại chỗ, thương tổn trên diện rộng trẻ có thể sốt nhẹ, nổi hạch lân cận.

Tiến triển của viêm da do kiến ba khoang đốt

Sau khi tiếp xúc với kiến ba khoang, người bệnh cảm giác râm ran. 6-8 giờ sau xuất hiện ban đỏ, dát đỏ. 12-24 giờ tiếp theo xuất hiện thương tổn điển hình, vùng da bị đốt sưng và ngứa nghiêm trọng.

Sau 2-3 ngày, các vùng da tiếp xúc với kiến ba khoang sẽ đỏ dần và sưng phình ra, đồng thời xuất hiện các mụn nước nhỏ như mụn nước khi bị phỏng. Lúc này, các vùng da quanh các khớp nơi đè trúng kiến ba khoang sẽ hình thành tổn thương đối xứng. Sau 3-5 ngày thương tổn bắt đầu đỡ rát bỏng, bong vảy. Sau 7-10 ngày vảy bong hết nhưng để lại vết thâm lâu mất.

Tuy nhiên, trong một vài trường hợp, các vùng da bị kiến ba khoang đốt có thể phát triển thành đợt nhiễm khuẫn thứ hai dạng nhiễm khuẩn da. Ngoài ra, vùng da tiếp xúc có thể chuyển thành các đốm đen.

Tình trạng này còn được gọi là “mắt kiến ba khoang”, xuất hiện do bạn đè lên cơ thể kiến, sau đó tiếp xúc với huyết tương của chúng (chất dịch cơ thể hoặc máu).

Chất dịch trong cơ thể chúng chứa một loại độc tên là paederin – độc tố được cho là độc hơn nọc rắn hổ mang. Nếu bạn dùng bàn tay đã chạm phải chất độc của kiến ba khoang dụi mắt sẽ khiến cho mắt bị sưng tấy, đỏ và nhiều biến chứng khác.

Điều trị kiến ba khoang đốt

Để xử lý khi bị kiến ba khoang đốt, trong mỗi gia đình cần có cồn 70 độ, mỡ corticoid và kem phenaegan. Khi chẳng may bị kiến ba khoang hoặc côn trùng đốt, nếu sơ cứu đúng cách thì những tổn thương trên da sẽ dịu đi rất nhiều.

Cụ thể, khi bị kiến ba khoang đốt cần:

Dùng cồn 70 độ rửa sạch vùng da bị thương tổn do bị kiến ba khoang đốt để giúp giảm khó chịu do tổn thương trên da. Với vết thương do kiến ba khoang đốt, nếu rửa kỹ sẽ giảm đáng kể tình trạng nổi bọng nước do nọc độc. Bôi mỡ corticoid (4 – 6 lần một ngày).

Bôi kem phenaegan (8-10 lần một ngày). Chú ý khi bôi thuốc phải miết mạnh ở vùng da bị đốt đến khi thuốc khô, thẩm thấu thuốc sẽ tốt hơn.

Cách xử trí khi phát hiện kiến ba khoang

Nếu nhìn thấy kiến ba khoang bám trên người, hay quần áo, đồ đạc trong nhà, không nên dùng tay “giết chết”, chà xát chúng mà nên thổi chúng ra xa, hoặc để một tờ giấy vào cho nó bò lên và lấy nó ra khỏi người.

Rửa vùng tiếp xúc bằng nước sạch và xà phòng, sau đó dùng thuốc sát trùng nhẹ.

Nếu bạn lỡ tay đập hoặc chà xát chúng trên da thì phải nhanh chóng rửa sạch nơi tiếp xúc để hạn chế chất độc.

Khi da người tiếp xúc vào chất tiết của chúng qua những vật dụng nào đó hoặc vô ý đập làm cho chúng chết trên da thì chất độc theo dịch cơ thể chúng tiết ra ngoài, dính vào da người, gây bệnh ngay tại vùng da đó,… Khi dính vào da tay, nếu không rửa sạch tay ngay thì vô tình sẽ làm chất độc dính vào chỗ khác trên cơ thể gây viêm da lan toả.

Cách phòng tránh kiến ba khoang

Để phòng chống kiến ba khoang, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo, nếu có sự hiện diện của kiến ba khoang trong khu vực, nên thay đèn huỳnh quang bằng đèn có ánh sáng màu vàng, vì kiến ba khoang rất thích ánh sáng đèn huỳnh quang.

Tránh đứng dưới bóng đèn sáng nơi công cộng, chú ý khi làm việc dưới ánh đèn vì kiến ba khoang rất hay xuất hiện ở nơi có đèn sáng.

Ngăn cản kiến ba khoang vào nhà bằng cách:

Sử dụng lưới các cửa sổ và cửa ra vào, hạn chế mở cửa nhiều.

Ngủ trong màn.

Vệ sinh môi trường, phát quang bụi rậm, cây cỏ xung quanh nhà, vì đây là nơi trú ẩn tốt cho kiến ba khoang.

Giũ mạnh khăn mặt, quần áo trước khi dùng.

TS. BS. Nguyễn Đức Hoàng