Trước khi ra đi vào cõi vĩnh hằng (ngày 2/9/1969), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại Di chúc thiêng liêng, bất hủ. Đó là những định hướng mang tính cương lĩnh cho sự phát triển của đất nước sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước thắng lợi. Đó là những lời dặn dò tâm huyết với Đảng và nhân dân ta để đi tới thắng lợi hoàn toàn của độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Đó còn là tình cảm sâu nặng đối với Đảng, với nhân dân ta và bạn bè trên thế giới.

Di chúc của Bác đã thực sự tác động mạnh mẽ và lâu dài đến sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta, soi sáng công cuộc đổi mới hiện nay và có giá trị trường tồn trên con đường đi lên của đất nước.
Trong nhận thức và trong hoạt động cách mạng, Bác Hồ đã xác định: Cách mạng Việt Nam “trước hết phải có Đảng cách mệnh”, “Đảng có vững cách mệnh mới thành công”. Với Người, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng là nhiệm vụ mang tính chiến lược, là công việc thường xuyên, là sự vận động của Đảng trong tiến trình phát triển của cách mạng. Chính vì vậy, trong Di chúc, Bác viết “việc cần phải làm trước tiên là chỉnh đốn lại Đảng, làm cho mỗi đảng viên, mỗi đoàn viên, mỗi chi bộ đều ra sức làm tròn nhiệm vụ Đảng giao phó cho mình, toàn tâm toàn ý phục vụ nhân dân. Làm được như vậy, thì dù công việc to lớn mấy, khó khăn mấy chúng ta cũng nhất định thắng lợi”.

Nói về Đảng, trước hết, Bác Hồ khẳng định: “Đoàn kết là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và nhân dân ta”. Bác căn dặn: “Các đồng chí từ Trung ương đến các chi bộ cần phải giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình”. Đó là sự đoàn kết nhất trí về chính trị, tư tưởng và tổ chức trong toàn Đảng. Sự đoàn kết ấy được thực hiện trên cơ sở đường lối, chính sách và theo những nguyên tắc tổ chức của Đảng.

Đoàn kết phải trên cơ sở giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ – tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, phải thường xuyên tự phê bình và phê bình để cùng nhau tiến bộ, để sự đoàn kết trong Đảng ngày càng được củng cố và tăng cường. Với Người, tự phê bình và phê bình còn phải đặt trên cơ sở dân chủ rộng rãi, “mở rộng dân chủ nội bộ”. “Muốn đoàn kết chặt chẽ trong Đảng, ắt phải thống nhất tư tưởng, mở rộng dân chủ nội bộ, mở rộng tự phê bình và phê bình”. Bác Hồ không quên căn dặn: “Phải có tính đồng chí thương yêu lẫn nhau”, phê bình và tự phê bình phải có lý, có tình; phê bình một cách chân thành, thẳng thắng, trung thực giữa những người cùng phấn đấu cho sự nghiệp cách mạng. Bác Hồ nhắc nhở mọi đảng viên phải thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng. Trong Di chúc, Người viết: “Đảng ta là một đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thực sự thấm nhuần đạo đức cách mạng thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”.

“Cần kiệm liêm chính, chí công vô tư” theo Bác Hồ, là phẩm chất cần phải có đối với mỗi đảng viên của Đảng. Phẩm chất đó phải được thể hiện qua hoạt động thực tiễn, trong công tác cũng như đời tư, trong sinh hoạt.
Nói về nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước thắng lợi, Bác Hồ căn dặn: “Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hoá, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân”. Người coi đây là một công việc cực kỳ to lớn, phức tạp và khó khăn, phải có kế hoạch chu đáo để tránh bị động, thiếu sót và sai lầm.

Nếu chỉnh đốn Đảng là việc phải làm trước tiên đối với Đảng, thì công việc đối với con người là công việc đầu tiên mà Đảng phải quan tâm. Di chúc đã nêu rõ: “Đầu tiên là công việc đối với con người”, trong đó Bác đề ra những chính sách cụ thể đối với từng đối tượng.
Đối với cán bộ, binh sĩ, dân quân, du kích, thanh niên xung phong,…“phải tìm mọi cách làm cho họ có nơi ăn chốn ở yên ổn, đồng thời phải mở những lớp dạy nghề thích hợp với mỗi người để họ có thể dần dần “tự lực cánh sinh” ”.

Đối với cha mẹ, vợ con của thương binh và liệt sĩ “phải giúp đỡ họ có công việc làm ăn thích hợp, quyết không để họ bị đói rét”.

Đối với những chiến sĩ trẻ tuổi trong các lực lượng vũ trang nhân dân và thanh niên xung phong, thì chọn số ưu tú nhất thì cho đi đào tạo để trở thành “đội quân chủ lực trong công cuộc xây dựng thắng lợi chủ nghĩa xã hội ở nước ta”.

Đối với phụ nữ đã góp phần xứng đáng trong chiến đấu và sản xuất, “phải có kế hoạch thiết thực để bồi dưỡng, cất nhắc và giúp đỡ để ngày thêm nhiều phụ nữ phụ trách mọi công việc kể cả công việc lãnh đạo”.
Đối với đoàn viên và thanh niên đã hăng hái, không ngại khó khăn trong kháng chiến chống ngoại xâm, xây dựng đất nước, lại có chí tiến thủ, Bác dặn: “Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên” ”.
Đối với nông dân, Người đề nghị miễn thuế nông nghiệp một năm để “đồng bào hỉ hả, mát dạ, mát lòng, thêm niềm phấn khởi, đẩy mạnh sản xuất”.

Đối với những nạn nhân của chế độ xã hội cũ thì “Nhà nước phải dùng vừa giáo dục, vừa dùng pháp luật để cải tạo họ, giúp họ trở nên những người lao động lương thiện”.

Là một người suốt đời “hết lòng hết sức phục vụ Tổ quốc, phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân”, Người còn là một nhà quốc tế lỗi lạc. Trước sự bất hoà xảy ra giữa các Đảng anh em, Người căn dặn: “Tôi mong rằng Đảng ta sẽ ra sức hoạt động, góp phần đắc lực vào việc khôi phục lại khối đoàn kết giữa các Đảng anh em trên nền tảng chủ nghĩa Mác – Lênin và chủ nghĩa quốc tế vô sản, có lý, có tình”.

Người đã kết thúc bản Di chúc: “Điều mong muốn cuối cùng của tôi là: Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới”.

Thực hiện Di chúc của Bác, Đảng ta đã lãnh đạo nhân dân ta giành thắng lợi hoàn toàn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, hoàn thành sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội.
Di chúc mãi mãi là ánh sáng chỉ đường cho cách mạng nước ta.

Ghi chú: Tất cả những câu trong ngoặc kép đều trích từ “Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh” (Hồ Chí Minh: Toàn tập NXB CTQG Hà Nội – 1996 – tập 12)

Nguyễn Xuyến