Các chế độ hỗ trợ làm hạ huyết áp không dùng thuốc

  • Ts.Bs. Nguyễn Đức Hoàng
  • 17-06-2020
  • 115 lượt đọc
Phổ biến kiến thức KH&CN;

Tăng huyết áp (THA) là một bệnh lý phổ biến, nhiều người mắc và nhiều biến chứng của nó. Ngoài việc sử dụng các thuốc hạ huyết áp để điều trị. Chúng ta có thể phối hợp thêm các biện pháp hạ huyết áp bằng chế độ ăn và luyện tập.

     Tại Việt Nam, theo các thống kê chỉ 2% bệnh nhân được điều trị khống chế huyết áp tốt. Rất nhiều bệnh nhân không được điều trị đúng cách. Trong khi đó rất nhiều người bỏ qua phương pháp điều trị rẻ tiền là điều trị không dùng thuốc.

     Mặc dù việc thay đổi lối sống chỉ làm giảm rất ít con số huyết áp, nhưng trong THA, chỉ cần giảm 5mmHg con số huyết áp tâm thu, bệnh nhân đã được giảm 14% tỷ lệ tử vong do đột quỵ não, 9% tử vong do bệnh lý tim mạch, 7% tỷ lệ tử vong chung.

     Các biện pháp được đề cập tới bao gồm thay đổi chế độ ăn uống, sinh hoạt như chế độ ăn hạn chế muối, tập thể dục thể thao, hạn chế rượu bia, không hút thuốc lá, ngồi thiền,…

     Giảm cân

     Việc giảm cân có thể đem lại hiệu quả hạ áp. Với một người tăng cân hoặc béo phì thì việc giảm mỗi 9kg, người đó có thể giảm được huyết áp tâm thu khoảng từ 5-20mmHg.

     Bỏ hút thuốc lá

     Nicotin trong khói thuốc lá có thể làm kích thích hệ thần kinh giao cảm và làm tăng Adrenalin và Noradrenalin dẫn tới làm THA. Hút thuốc lá là nguyên nhân làm THA tâm thu khoảng 4mmHg và 3mmHg đối với THA tâm trương.

     Ngoài ra, hút thuốc lá và THA là hai yếu tố cộng hợp làm tăng đáng kể tỷ lệ tử vong do tim mạch và đột quỵ. Như vậy, việc dừng hút thuốc không chỉ có thể giúp kiểm soát huyết áp mà còn giúp giảm tỷ lệ các biến cố tim mạch.

     Thiền

     Thiền mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, trong đó có cả việc giảm huyết áp với những người bị THA. Một số nghiên cứu cũng đã cho thấy việc ngồi thiền có thể làm giảm chỉ số huyết áp, tuy nhiên hiệu quả thực sự còn cần nghiên cứu kỹ lưỡng hơn.

     Hạn chế muối ăn

    Theo nhiều nghiên cứu, sự thay đổi huyết áp khi đưa vào cơ thể lượng muối khác nhau và người ta nhận thấy, huyết áp thay đổi theo từng bậc cùng với sự thay đổi của lượng muối, và tất nhiên huyết áp sẽ càng giảm nếu lượng muối càng giảm. Và người ta đã đưa ra một khuyến cáo cho bệnh nhân THA hoặc tiền THA, việc hạn chế natri hàng ngày dưới 100mEq hay 2,4g.

     Tập thể dục

     Tập thể dục luôn đem lại giá trị tích cực cho tất cả mọi người và bệnh nhân THA. Ở những người tập thể dục ít nhất 30 phút một ngày trong ít nhất 4 ngày/tuần, người ta nhận thấy huyết áp của họ giảm trung bình 4mmHg đối với huyết áp tâm thu và 3mmHg đối với huyết áp tâm trương.

     Điều khó ở đây là chọn môn thể dục thể thao nào để bệnh nhân cảm thấy hứng thú và luyện tập thường xuyên, đồng thời giúp bệnh nhân có cách luyện tập phù hợp nhất với quỹ thời gian có thể rất eo hẹp với một số người.

     Hạn chế lượng cồn tiêu thụ

     Đây là một biện pháp rất quan trọng. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh việc hạn chế rượu, bia giúp làm giảm huyết áp với con số trung bình là 3mmHg huyết áp tâm thu và 2mmHg huyết áp tâm trương.

     Khuyến cáo được đưa ra là nam giới nên uống không quá 2 khẩu phần rượu/ngày và nữ giới là không quá 1 khẩu phần rượu /ngày với mỗi khẩu phần có 14g alcohol, tương đương với khoảng 360ml bia, 150ml rượu vang (12%) và 45ml rượu 40 độ.

     Thay đổi chế độ ăn

     Chế độ ăn DASH là chế độ ăn nổi tiếng với những nguyên tắc sau:

     Giàu: Hoa quả và rau với 4-5 khẩu phần/ngày, chất xơ, chế phẩm sữa với hàm lượng chất béo thấp, thịt nạc, canxi, magie, kali. Hạn chế: Chất béo bão hòa, cholesterol, muối.

     Các nghiên cứu đã cho thấy chế độ ăn này giúp làm giảm huyết áp tâm thu khoảng 6mmHg và huyết áp tâm trương 3mmHg. Một thử nghiệm lâm sàng khá nổi tiếng tên là PREMIRE đã cho thấy sự giảm ngoạn mục con số huyết áp ở bệnh nhân có sử dụng chế độ ăn DASH.

     Người ta nhận thấy việc giảm kali máu làm tăng giữ natri và nước dẫn tới làm tăng huyết áp, chế độ ăn giảm kali có thể làm tăng huyết áp tâm thu lên tới 7mmHg. Ngược lại, bổ sung thêm kali trong khẩu phần giúp làm giảm huyết áp tâm thu khoảng 2,4mmHg và huyết áp tâm trương là khoảng 1,6mmHg.

     Bổ sung một số vi chất khác

     Một số các vi chất như vitamin C, omega-3, coenzym Q10, magie được cho là có thể giảm huyết áp nhưng chưa có những nghiên cứu thực sự thuyết phục.

     Massage tai và cổ

     Có 3 điểm trên đầu và cổ có thể giúp hạ huyết áp trong vài phút: Điểm đầu tiên nằm sau dái tai. Từ điểm đó vẽ một đường thẳng tưởng tượng xuống phía dưới đến trung tâm của xương đòn, bạn sẽ tìm thấy điểm thứ hai. Sử dụng ngón tay nhẹ nhàng xoa bóp cổ đồng thời động tác nhẹ lên hai điểm này, lặp đi lặp lại 10 lần ở hai bên cổ. Điểm thứ ba nằm trên khuôn mặt, nằm ở độ cao dái tai khoảng 1/2 cm so với tai. Sau khi xác định được vị trí này, hãy massage cả hai bên bằng ngón tay trong khoảng một phút theo chuyển động tròn, ngược chiều kim đồng hồ. Việc xoa bóp các khu vực này sẽ giúp giảm căng thẳng cơ cổ và giúp lưu thông máu lên não.

     Nghe nhạc cổ điển

     Âm thanh êm dịu từ nhạc cổ điển có thể giúp giảm huyết áp, đặc biệt nếu kết hợp vừa nghe nhạc vừa tập thở hoặc ngồi thiền. Quá trình này sẽ có tác dụng làm dịu cơ thể và giúp giảm hormone gây căng thẳng. Các nhà nghiên cứu cho rằng, âm nhạc với mục đích giúp giảm huyết áp thường phải nhẹ nhàng và không có sự thay đổi nhiều về âm lượng hoặc nhịp điệu và không có lời bài hát.

     Thư giãn với tư thế savasana

     Savasana, còn gọi là tư thế xác chết, có thể giúp giảm nhịp tim và giảm huyết áp. Tất cả những gì bạn cần làm là nằm ngửa, nhắm mắt lại và cố gắng thư giãn, thả lỏng cơ thể. Nghỉ ngơi trong tư thế này trong khoảng 10-15 phút, bạn sẽ cảm thấy tình trạng sức khỏe được cải thiện hơn, giúp ổn định huyết áp, đồng thời cân bằng hệ thần kinh của bạn.

     Ngâm chân trong nước nóng

     Ngâm chân trong nước nóng có thể giúp hạ nhiệt trên đầu và cổ, ngăn tình trạng máu chảy lên não. Bạn chỉ cần ngâm chân trong nước trong vòng 10-15 phút, máu trên đầu sẽ di chuyển về phía bàn chân và huyết áp sẽ dần trở lại bình thường.

Ts.Bs. Nguyễn Đức Hoàng     

Hội Viên Hội Tim Mạch – TT Huế







CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM